बिज्ञान भण्डारी,काठमाडौँ,पौष ३०
कला सधैं सुन्दर हुन्छ।भावना र प्रकृतिलाई कसरी कलाको रूपमा सुन्दर ढंगले चित्रण गरिएको छ, त्यो अचम्मको छ। कला समयको साथ विकसित हुँदैछ र आज हामी कुरा गर्दै छौ राजीव महर्जनको, जसले “इनसाइड बोतल आर्ट” को एक अद्वितीय अवधारणा ल्याएका छन्।ललितपुरको मंगलबजारमा उनको “रेवा आर्ट ग्यालरी” नामक आर्ट ग्यालरी छ। त्यो अचम्मको देखिन्छ र तपाईं धैर्यता र प्रविधिको यस्तो कला आवश्यकता को मात्रा कल्पना गर्न सक्नुहुन्न।
उहाले यो प्रेरणा कहाँबाट पाउनुभयो त ?
उहा भन्नुहुन्छ, “म स्कूलमा हुँदा सानैदेखि, मलाई कला र डिजाइनमा सधैं रुचि थियो। मेरा आफन्तहरू विदेशमा घुम्न जान्थे, जहाँ उनीहरू यसलाई “असम्भव कला” भन्छन्। तिनीहरूले बल्बहरू भित्र जहाजको साथमा यस्ता कलाहरू ल्याउनेछन्, जुन मलाई मनमोहक थियो। अक्सर म मेरो आफन्तको घरमा नयाँ कला हेर्न जान्थें। त्यसोभए, यसले मलाई आफ्नै रूपमा बोतल कला प्रयास गर्न प्रेरित गर्यो।“
एउटा “इनसाइड बोतल आर्ट” ले कति समय लिन्छ त ?
उनि भन्छन ,”यो आकार र कस्तो डिजाइन बनाइन्छ मा निर्भर गर्दछ। साना 1 वा 2 दिनमा गर्न सकिन्छ भने ठूलाहरू प्रायः 15 दिन-1 महिना लाग्छ। योजना र रणनीतिले वास्तविक काम भन्दा बढी समय लिन्छ। यसका लागि मानसिक रूपमा पनि धेरै काम गर्नुपर्छ ।“
उहाको पहिलो “इनसाइड बोतल आर्ट” को सम्झना गर्दै भन्नुहुन्व्छ : तेतिबेला हामीसँग इन्टरनेटको पहुँच थिएन जहाँबाट मैले आवश्यक प्रविधिहरू सिक्न सक्थे र मलाइ त्यो कुराको ज्ञान पनि थिएन। जे होस्, जब मैले ललित कलामा स्नातक गरें, मैले कलाको लागि प्रविधिहरू सिकें, र बिस्तारै, म यसलाई बनाउने प्रयास गर्न सक्षम भएँ। मैले बल्बको माथिल्लो भाग भाँचें र भित्र आवश्यक सामग्री लगाएर सानो घर बनाए। मसँग त्यो अझै छ।
नेपालको सन्दर्भमा कला र त्यस्ता रचनात्मक कामलाई मानिसले खासै किन्दैनन् । त्यसोभए, बजारमा कसरी बिक्रि भइरहेको छन त उनका कला ?
येस्मा उनले भने, “यो सत्य कुरा हो कि नेपालमा तेस्को लागि उचित बजार छैन। कलालाई धेरै समय, मिहिनेत र रचनात्मकता चाहिने हुनाले अलिकति महँगो पर्छन् जुन नेपाली जनतालाई पचाउन नसकिने हुन्छ। ती सबै होइन, तर तिनीहरूमध्ये धेरै। तर, आजभोलि नेपाली ग्राहकहरु बढ्दै गएका छन् र उनीहरु बोतल भित्रको धरहरा डिजाइनले सबैभन्दा बढी आकर्षित भएका छन् । समग्रमा, त्यस्ताहरूको लागि बजार ठूलो र नियमित छैन, विशेष गरी विदेशी ग्राहकहरूको कमीको कारण। अब हामी नेपाली ग्राहकको संख्या बढाउन मूल्यलाई थप उचित बनाउनेतर्फ ध्यान केन्द्रित गर्ने प्रयास गरिरहेका छौँ ।“
उहा को टोलि पनि छ कि उहा एक्लै हुनुहुन्छ त यी अध्भुत कला पछाडी ?
इमानदार्री पुर्बक उहा भन्नु हुन्छ,”यो सबै म होइन। मसँग पोर्ट्रेट चित्रहरू बनाउने मेरी श्रीमती हुनुहुन्छ र मेरा साथीहरू त्यहाँ छन् जसले केही चित्रहरू योगदान गर्छन्। यद्यपि, म “इनसाइड बोतल आर्ट” बनाउँछु, जबकि मेरी श्रीमती आर्ट ग्यालरी हेर्छिन्। यस प्रकारको कलाको लागि, मैले ध्यान केन्द्रित गर्न र धैर्य गर्न आवश्यक छ, त्यसैले यदि मैले गरें भने म घरमै बस्छु। यो सबै टिमवर्कको बदेन हो जसले यो भयो।“
नयाँ डिजाइन र नयाँ विचारहरूले उनका कलामा भिन्नता ल्याउन कति महत्त्वपूर्ण छन् ?
वास्तवमा,देखेका धेरैजसो कल्पनाभन्दा बाहिरका छन् र उनले देखेका केही सुन्दर चीजहरू छन् र उनि उनका कल्पनामा चित्रलाई नक्कल गर्न चाहन्छन। ती मध्ये केही अर्डर अनुसार अनुकूलित कला छन्। आजको संसारमा, इन्टरनेटको पहुँचको कारणले गर्दा, मानिसहरूले इन्टरनेटमा देख्ने जस्तै फोटोहरू चाहन्छन् र तेस्तै माग गर्ने गरेको उनले बताए |
यस्ता कला सिर्जना गर्दा कस्तो लाग्छ ?
उनि भन्छन ,”मेरो लागि कला ध्यान जस्तै हो। यसमा एकाग्रता र धेरै धैर्यता चाहिन्छ, जसले मलाई समस्याहरू बिर्सन्छ र म दिमागको फरक क्षेत्रमा जान्छु। मलाई कलामा रुचि छ किनकि म आफूलाई सम्झन्छु र आफूले चाहेको कुरा गर्दा म जीवित छु भन्ने महसुस गराउँछु। कला मेरो खुसीको ठाउँ हो।“
“इनसाइड बोतल आर्ट” को लागी उनका थप योजनाहरू के के छन् त?
उनि बोतल कलाको टेबल ल्याम्प संस्करण बनाउने योजनामा छन् । उनलाई लाग्छ कि त्त्यसले हाम्रो कोठामा एक फरक प्रकारको सुन्दरता ल्याउनेछ र उनि बोतल कलाको एक प्रदर्शनी गर्न चाहन्छन जहाँबाट उनलाई लाग्छ किउनि जनसमूहसम्म पुग्न सक्छन। तर, प्रदर्शनीका लागि उनिसँग त्यस्ता कलाको ठूलो सङ्कलन हुनुपर्छ जसमा समय लाग्छ र आउदो समयमा गर्ने उनको योजना रहेको बताए |
अन्तत उनले आफ्ना आर्ट्स हरुको मुल्य १ देखि २५ हाजर सम्म (आकार हेरेर) रहेको र यसले धेरै मानसिक लगानी लिने भएकोले थोरै महँगो हुने बताए र समय संगै कला निखार्दै एक दिन प्रसिद्धि कलाकार हुने सपना बोकेको नि बताए |